- İçindekiler
- Sunu
- Sinan Özbek l Türkmen-yörüklerin organik aydını olarak otman baba 7
- Süleyman Dönmez l Anadolu bilgeliğinde varlık metafiziği ve yolda olma 23
- Nevzat Can l Anadolu bilgeliğinin ruhu: gönül dergahında aşk ateşiyle varolan mevlana’nın soluğu 33
- Bahar Ok, Levent Bayraktar l Yunus ile nefs’in terbiyesiyle kendini bilmek 49
- Hüseyin Aydoğdu l Ontolojik boyutuyla varidat: şeyh bedreddin’in ontolojisi 61
- Sema Ülper Oktar l Doğu masallarında hakikat kurgusu: Mevlana’nın söz makamının kökleri 83
- Tanzer Yakar, Taşkın Erol l Melametilik ya da ihlasın mahcubiyeti 99
- Buket Korkut Raptis l Hoşgörüden başkaldırıya anadolu bilgeliğinin kökenleri 111
- H. Haluk Erdem l Anadolu’da felsefi bilgeliğin kökenleri 121
- Ömer Mızrak l Anadolu bilgeliği, sözlü kültür ve ozan: bir ilim, bir kelam, bir nefes, bir saz… 129
- Peyami Safa Gülay l Anadolu bilgeliği entellektüel tedavüle kazandırılabilir mi: “zemin metinler” teklifi 149
- Can Karaböcek l Popülist bir romantik: nurettin topçu’da anadolu kavrayışı 159
- Fazilet Fatıma Alçık l Dönemin merkezi meselesi olarak nurettin topçu’da iradenin davası 171
- Yakup Kalın l Kinikler’de ve bakireler’de ruhsal arınma ve varoluşsal itminan 193
- Cemil Uludağ l Sonsuzluk düşüncesinin anadolu’daki felsefi kökenleri 227
- Mehmet Aksoy l Gnothi seauton:kendini tanı 235
- Cüneyt Coşkun l Araştırma olgularından değer odaklı bir soyutlamaya: “sömürgeciliğin bilimi” olarak antropoloji 251
- Ertan Aslan l Kur’an ve tarihsellik tartışması üzerine: aydınlanmacı yaklaşım denemelerine bir itiraz 265
- Selin Biçer l Tek tanrılı dinlerde kadının konumu 273
- Tarihsel Eleştirel Marksizm Sözlüğü l Aydınlanma; Avrupamerkezcilik 287
- Özetler/Abstracts
Sunu
Bu sayımızda dosya konusu; “Anadolu Bilgeliği”. Başlık bu şekilde konulunca, ister istemez akla Batı felsefesi ve karşısına çıkarılan bir felsefe ikileminde düşünülmüş gibi geliyor. Oysa yapmaya çalıştığımız bu ikileme düşmeden, bu ikilemin verimsiz tartışmalarının dışında durmak. Felsefenin Antik Yunan üzerinden Batılı bir olgu olarak tanımlanması yakın zamanların işidir. Bir başka ifadeyle Batı felsefesinin kaynağına Antik Yunan’ın yerleştirilmesi icat edilmiş, uydurulmuştur. Asıl amacı yeni bir dünya görüşü geliştirmek ve yaymak olan ve de İngilizlerle Almanların birlikte kurduğu Göttingen Üniversitesi’nin icraatıdır. Dietrich Tiedemann, bu üniversiteden gelen bir filozoftur ve onun 1780 yılında yazdığı kitapla birlikte Batı felsefesinin kaynağına Antik Yunan yerleştirilir. Bu, en azından bilim ve felsefedeki Mısır ve Anadolu etkisinin unutturulması anlamına geliyor. Tabii ki bu, ırkçı bir tarih yorumudur, zira Batı kültürünün Mısır ve Anadolu köklerini inkar ederek ari bir kültür tezi sunuyor. Hele Mısır’ın etkilerinin inkarı, Batı kültürünün siyah Afrika ile bağını koparıp atmak anlamına geliyor. Üzücü olan bizde de akademideki felsefenin bu anlayışı sorgulamadan kabul etmesidir. Sevindirici olan ise son yıllarda yapılan çalışmaların bu ırkçı tarih yargısını parçalamaya başlamasıdır.
Bizde akademik bir disiplin olarak başlayan felsefe Tiedemanncı yorumla iş görürken, bunun karşısına bir o kadar çorak Türk-İslam felsefesi tezi çıkarılmıştır. Bu düşüncede icat edilmiş, uydurulmuş bir yorumdur. Yanlış değerlendirmiyorsam İstanbul Üniversitesi hocalarından Nihat Keklik’in katkısı büyüktür… Her iki düşünce de çoraktır. Birincisi tarihsel ve toplumsal bağların kavranmadığı büyük düşünceleri papağan gibi tekrar edip aktaran bir çizgiden öteye geçemiyor. Ortaya koyduğu düşünceler de “betimleyici” ifadesi arkasına saklanan tekrarlmalardan ibaret oluyor. İkincisi Tiedemann’ın tuzağına düştüğünü bile fark etmiyor. İçe kapanan bir düşünce geliştiriyor. Tiedemanncı ırkçı felsefe tarihi yorumunun karşısına milliyetçi bir tarih yorumunu çıkarıyor. Bu, Ortaçağ Arap filozoflarına sarılıp kalmaya, türkülerden felsefe çıkarmaya uzanıyor. Senfoni orkestrasının karşısında, üç telli saz çaldığını kavramıyor…
Oysa bizden önceki bütün kültürü, bu arada felsefe mirasını bir anlamda fethedip, kendimize mal edip öyle düşünme, en verimli yol olarak görünüyor…
Bu sayımızın lokal editörlüğünü Prof. Dr. Ali Osman Gündoğan ve Prof. Dr. Müslim Akdemir üstlendi. Yoğun emekleri için teşekkür ediyorum.
S. Ö.